ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Tο Μόνιμο Τοπικό Ιστορικό Αρχείο Βέροιας ιδρύεται με Προεδρικό Διάταγμα της 22ας Αυγούστου 1930, για να παραλάβει τους Κώδικες του Ιεροδικείου Βέροιας, οι οποίοι από το Μάρτιο του 1921 φυλάσσονταν στις αποθήκες των Γενικών Αρχείων του Κράτους. Μέχρι τα μέσα του 1949, το Ιστορικό Αρχείο φαίνεται να σιωπά. Μόλις τον Αύγουστο του 1949, με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, εγκρίνεται η λειτουργία του Ιστορικού Αρχείου. Τελικά, στις αρχές του 1952, συστήνεται Εποπτική Επιτροπή του Αρχείου και διορίζεται με απόφαση του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων ως (άμισθος) Διευθυντής του Ιστορικού Αρχείου ο Χ. Αραπίδης και ξεκινά η συνεργασία για το μεταφραστικό έργο των Κωδίκων με το Ιστορικό Αρχείο Μακεδονίας, η οποία  όμως διακόπτεται λόγω του αιφνίδιου θανάτου του τον Αύγουστο του 1959, και το Ιστορικό Αρχείο παραμένει χωρίς προσωπικό. Από το 1961 την τρέχουσα υπηρεσιακή εργασία διεκπεραιώνει  υπάλληλος του Δήμου η οποία αργότερα ορίζεται Προϊσταμένη του Αρχείου. Από το Σεπτέμβριο του 1989, μέσα στα πλαίσια αναδιοργάνωσης των Γ.Α.Κ., λειτουργεί φιλοξενούμενο σε χώρο ο οποίος είχε παραχωρηθεί από τον τότε Δήμαρχο και Πρόεδρο της Εποπτικής Επιτροπής του Μ.Τ.Ι.Α. κ. Α. Βλαζάκη.  Σήμερα, με τον τίτλο “ Γ.Α.Κ. – Αρχεία Ν. Ημαθίας ” λειτουργεί ως περιφερειακή υπηρεσία των Γ.Α.Κ. σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 1946/1991 και στεγάζεται στο Κτήριο Αναστασίου.

Στέγαση

Το κτήριο που στεγάζονται σήμερα τα ΓΑΚ-Αρχεία Ν. Ημαθίας βρίσκεται στην Μπαρμπούτα και λέγεται ‘’Κτήριο Αναστασίου’’. Κατασκευάστηκε το 1882. Στην όψη του κτηρίου, που βλέπει στον Τριπόταμο,  υπάρχει διακοσμητικό σχέδιο με τη χρονολογία κατασκευής του κτηρίου: ΄΄5642΄΄- η Εβραϊκή Xρονολογία (δηλαδή το Χριστανικό Έτος 1882). Είναι γνωστό σαν ¨Το Σπίτι του Ραββίνου¨ ή ¨ Το σπίτι του Χαμάμι¨.  Το 1949 το κτήριο αγοράστηκε από  τους αδελφούς Αναστασίου, οι οποίοι το 1996 το πούλησαν στο Δήμο Βέροιας. Το 1998 – 2002 ανακαινίσθηκε με Δαπάνη του Υ.Π.Ε.Π.Θ. και του Δήμου Βέροιας, στα πλαίσια του Προγράμματος ¨ΗΦΑΙΣΤΟΣ¨ , επί Δημαρχίας Γιάννη Χασιώτη και παραχωρήθηκε, σύμφωνα με την Προγραμματική Σύμβαση,  στο Υπουργείο Παιδείας,  μέχρι και το 2038. Το κτήριο είναι τριώροφο. Το συνολικό εμβαδόν του είναι 345 τ.μ. περίπου. Αποτελείται από: το ισόγειο, 80 τ.μ, τον 1ο όροφο, 120 τ.μ., το 2ο όροφο, με 128  τ.μ. και την αποθήκη, 17  τ.μ. Στο ισόγειο βρίσκεται το Αρχειοστάσιο της Υπηρεσίας. Στον πρώτο όροφο τα γραφεία για την επεξεργασία του υλικού και η Βιβλιοθήκη και στο δεύτερο όροφο οι διοικητικοί χώροι και το Αναγνωστήριο.